ΤΡΙΤΗ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ (ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ)

Κατὰ τὴν γ’ κλίση κλίνονται περιτοσύλλαβα ὀνόματα καὶ τῶν τριῶν γενῶν. Ἀπ’ τὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ τῆς γ’ κλίσης πολλὰ σχηματίζουν τὴν ἐνικὴ ὀνομαστικὴ μὲ τὴν κατάληξη –ς καὶ λέγονταικαταληκτικά΄ μερικὰ χωρὶς κατάληξη λέγονται ἀκατάληκτα. Ἀπὸ τὰ οὐσιαστικὰ τῆς γ΄ κλίσης ἄλλα ἔχουν σ’ ὅλες τὶς πτώσεις ἕνα μόνο θέμα καὶ γι’ αὐτὸ λέγονται μονόθεμα (χιτών, χιτῶν-ος) καὶ ἄλλα παρουσιάζονται μὲ δύο θέματα, γιατὶ σὲ μερικὲς πτώσεις ἐκτείνουν τὸ φωνῆεν τῆς τελευταῖας συλλαβῆς τοῦ θέματος καὶ γι’ αὐτὸ λέγονται διπλόθεμα (ἡγεμών, ἡγεμόν-ος). Κατὰ τὸν χαρακτήρα τὰ οὐσιαστικὰ τῆς γ’ κλίσης διαιροῦνται:

Α) σε φωνηεντόληκτα (ἥρω-ς, ἥρω-ος΄ πόλις, πόλε-ως)

Β) σε συμφωνόληκτα (κόραξ, κόρακ-ος’ σωλήν, σωλῆν-ος)

Α) Φωνηεντόληκτα οὐσιαστικὰ τῆς γ’ κλίσης

1) Καταληκτικὰ μονόθεμα σε –ως, γεν. –ωος

Παράδειγμα:

Θέμα: ἡρω-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός	Κλίνε ένα δικό σου ουσιαστικό!
Ὀνομαστική	ὁ ἥρω-ς	οἱ ἥρω-ες
Γενική	τοῦ ἥρω-ος	τῶν ἡρώ-ων
Δοτική	Τῷ ἥρω-ι	τοῖς ἥρω-σι(ν)
Αίτιατική	τὸν ἥρω-α	τοὺς ἥρω-ας
Κλητική	ὦ ἥρω-ς	ὦ ἥρω-ες

2) Καταληκτικὰ μονόθεμα σὲ –υς, γεν. –υος

Παράδειγμα:

Θέμα: δρυ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ δρῦ-ς	αἱ δρύ-ες
Γενική	τῆς δρυ-ός	τῶν δρυ-ῶν
Δοτική	τῇ δρυ-ΐ	ταῖς δρυ-σί(ν)
Αίτιατική	τὴν δρῦ-ν	τὰς δρῦ-ς
Κλητική	ὦ δρῦ	ὦ δρύ-ες

Παρατηρήσεις: 

Ὅλοι οἱ μονοσύλλαβοι τύποι καὶ ἡ αἰτιατικὴ τοῦ πληθυντικοῦ γενικά, ὅταν αὐτὴ τονίζεται στὴ λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη ἀντίθετα μὲ τὸν εἰδικὸ κανόνα τονισμοῦ 1.

3) Καταληκτικὰ διπλόθεμα ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ σὲ -ις ἤ -υς (γεν. –εως) καὶ οὐδέτερα σὲ -υ(γεν. –εως)

Παράδειγμα:

Θέμα: πελεκυ-, πελεκε-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ πέλεκυ-ς	οἱ πελέκ-εις
Γενική	τοῦ πελέκ-εως	τῶν πελέκε-ων
Δοτική	τῷ πελέκ-ει	τοῖς πελέκε-σι(ν)
Αίτιατική	τὸν πέλεκυ-ν	τοὺς πελέκ-εις
Κλητική	ὦ πέλεκυ	ὦ πελέκ-εις

Παράδειγμα:

Θέμα: πολι-, πολε-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ πόλι-ς	αἱ πόλ-εις
Γενική	τῆς πόλε-ως	τῶν πόλε-ων
Δοτική	τῇ πόλ-ει	ταῖς πόλε-σι(ν)
Αίτιατική	τὴν πόλι-ν	τὰς πόλ-εις
Κλητική	ὦ πόλι	ὦ πόλ-εις

Παρατηρήσεις:

Τὰ φωνηεντόληκτα σὲ -ις ἤ -υς (-εως):

1) Ἔχουν δύο θέματα: ἕνα σὲ -ι ἤ -υ (πολι-, πηχυ-), ἀπ’ τὸ ὁποῖο σχηματίζονται ἡ ὀνομαστική, ἡ αἰτιατική και ἡ κλητικὴ τοῦ ἐνικοῦ, καὶ ἄλλο θέμα σὲ -ε (πόλε-, πηχε-), ἀπ’ τὸ ὁποῖο σχηματίζονται οἱ ἄλλες πτώσεις τοῦ ἐνικοῦ καὶ ὅλος ὁ πληθυντικός (καὶ δυϊκός) ἀριθμός.

2) Στὴ γενικὴ τοῦ ἐνικοῦ ἔχουν κατάληξη –ως (ἀντὶ -ος) καὶ τονίζονται στὴ γενικὴ τοῦ ἐνικοῦ καὶ τοῦ πληθυντικοῦ στὴν προπαραλήγουσα ἀντίθετα μὲ τὸν γενικὸ κανόνα 2.

3) Συναιροῦν τὸ χαρακτήρα ε μὲ τὸ ἀκόλουθο ε ἤ ι τῶν καταλήξεων σὲ ει.

4) Καταληκτικὰ μονόθεμα σὲ -ευς, -οῦς καὶ -αῦς

Παράδειγμα:

Θέμα: βασιλευ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ βασιλεύ-ς	Οἱ βασιλεῖς
Γενική	Τοῦ βασιλέ-ως	Τῶν βασιλέ-ων
Δοτική	Τῷ βασιλ-εῖ	Τοῖς βασιλεῦ-σι(ν)
Αίτιατική	Τὸν βασιλέ-α	Τοὺς βασιλέ-ας
Κλητική	ὦ βασιλεῦ	ὦ βασιλεῖς

Θέμα: βου-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ὁ βοῦ-ς	οἰ βό-ες
Γενική	τοῦ βο-ός	τῶν βο-ῶν
Δοτική	τῷ βο-ΐ	τοῖς βου-σί(ν)
Αίτιατική	τὸν βοῦ-ν	τοὺς βοῦ-ς
Κλητική	ὦ βοῦ	ὦ βό-ες

Θέμα: γραυ-

	Ἐνικὸς ἀριθμός	Πληθυντικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ γραῦ-ς	αἱ γρᾶ-ες
Γενική	τῆς γρα-ός	τῶν γρα-ῶν
Δοτική	Τῇ γρα-ΐ	ταῖς γραυ-σί(ν)
Αίτιατική	τὴν γραῦ-ν	τὰς γραῦ-ς
Κλητική	ὦ γραῦ	ὦ γρᾶ-ες

Παρατηρήσεις:

Τὸ υ τοῦ χαρακτήρα ἀποβάλλεται πρὶν ἀπὸ φωνήεν: βασιλεύς, βασιλέως, βοῦς, βοός. Ὅσα σὲ -ευς ἔχουν πρὶν τὸ -ευς φωνῆεν συναιροῦν συνήθως τὸ τελικὸ ε ποὺ ἀπομένει στὸ θέμα μὲ τὸ ἀκόλουθο ω καὶ α τῶν καταλήξεων στὴ γενικὴ καὶ αἰτιατικὴ τοῦ ἐνικοῦ καὶ πληθυντικοῦ: τοὺ ἁλιέως= ἁλιῶς, τὸν ἁλιέα=ἁλιᾶ.

5) Ἀκατάληκτα διπλόθεμα σὲ -ώ (γεν. -οῦς)

Παράδειγμα:

Θέμα: ἠχω-, ἠχο-

	Ἐνικὸς ἀριθμός
Ὀνομαστική	ἡ ἠχώ
Γενική	Τῆς (ἠχό-ος) ἠχοῦς
Δοτική	Τῇ (ἠχό-ι) ἠχοῖ
Αίτιατική	Τὴν (ἠχό-α) ἠχώ
Κλητική	ὦ ήχοῖ

Παρατηρήσεις:

Τὰ σὲ -ω (γεν.–οῦς) τῆς γ’ κλίσης

1) Κανονικὰ δὲν ἔχουν πληθυντικὸ καὶ δυϊκὸ ἀριθμό’ ὅταν ὅμως σχηματίζουν τοὺς ἀριθμοὺς αὐτοὺς κλίνονται κατὰ τὴ β’ κλίση.

2) Σχηματίζουν τὴν ὀνομαστικὴ μὲ τὸ ἰσχυρὸ θέμα –ω χωρὶς κατάληξη' στὶς πλάγιες πτώσειςσυναιροῦν τὸ χαρακτήρα ο τοῦ θέματος μὲ τὶς καταλήξεις καὶ όξύνονται στὴν αἰτιατικὴ ἀντίθετα μὲ τὸν εἰδικὸ κανόνα 4.